Początki pielęgniarstwa, czyli jak to wszystko się zaczęło?

Początki pielęgniarstwa – tło historyczne

Przełom wieku XIX i XX to czas wielu burzliwych przemian w Europie i na świecie, również ważny czas dla pielęgniarstwa. Przypadające na pierwsze dziesięciolecie XX wieku początki profesjonalnego pielęgniarstwa były nierozłącznie związane z powstawaniem nowych szkół edukujących kolejne pokolenia młodych dziewcząt.

Florence Nightingale – pionierka współczesnego pielęgniarstwa

Za prekursorkę nowoczesnego pielęgniarstwa uważana jest Florence Nightingale, arystokratkę urodzoną we Florencji, która wbrew planom rodziców zapragnęła zostać pielęgniarką. Status zawodowy pielęgniarkom nadała, tworząc w XIX wieku podstawy edukacji i podkreślając, jak ważne w tej profesji są cechy charakteru takie jak życzliwość i chęć niesienia pomocy. Florence Nightingale założyła pierwszą profesjonalną szkołę świecką dla przyszłych pielęgniarek w Londynie w 1860 roku. Szkoła działa do dziś i stała się wzorem dla innych świeckich placówek kształcących pielęgniarki na całym świecie. Nightingale przez całe swoje życie starała się poprawić jakość opieki, a także zmienić wizerunek pielęgniarki w świadomości społecznej. Wcześniej społeczeństwo było przyzwyczajone do opieki świadczonej przez osoby wywodzące się z katolickich zgromadzeń zakonnych oraz kobiety z nizin społecznych. Florence pokazała, jak ważna jest fachowa pomoc pielęgniarska. Napisała również pierwszy podręcznik pielęgniarstwa w historii: „Uwagi o pielęgniarstwie”. Jej wskazówki dotyczące opieki nad chorymi są wciąż podstawowymi zasadami, którymi kierują się pielęgniarki.

Powstanie organizacji międzynarodowych

Do rozwoju pielęgniarstwa na świecie, w tym w Polsce, w dużej mierze przyczyniły się powstające organizacje międzynarodowe. Daty utworzenia najważniejszych z nich przedstawia poniższa grafika.

Czerwony Krzyż (1864), jednym z jego zadań było organizowanie świeckich szkół pielęgniarstwa. Inspiracją do powstania organizacji była chęć pomocy rannym żołnierzom. Początki organizacji wiążą się z tworzeniem szpitali, w których szkolono pielęgniarki. Takie działania znacznie poprawiły poziom opieki pielęgniarskiej i zwiększyły świadomość społeczeństwa dotyczącą znaczenia profesjonalnego przygotowania tej grupy zawodowej.

Międzynarodowa Rada Pielęgniarek (1899) pomagała w tworzeniu narodowych towarzystw pielęgniarskich stanowiących reprezentację tego środowiska w organizacjach międzynarodowych. Ustaliła uniwersalne, obowiązujące na całym świecie zasady i standardy, które obejmują jednolity system kształcenia, kryteria naboru osób, które chciałyby wykonywać ten zawód, zasady etyki pielęgniarskiej oraz regulacje prawne.

Światowa Organizacja Zdrowia (1948) to wyspecjalizowana agenda ONZ, która powstała w 1948 roku, a jej celem jest osiągnięcie przez wszystkie kraje najlepszego stanu zdrowia, zwalczanie epidemii, chorób zakaźnych, zmniejszenie śmiertelności niemowląt. Polska przystąpiła do tej organizacji 6 maja 1948, ale wystąpiła w 1950. Ponownie została przyjęta w 1957.

Początki pielęgniarstwa w Polsce

Pod rządami Monarchii Austriackiej warunki do rozwoju pielęgniarstwa w Polsce okazały się sprzyjające. Od 1895 roku szkolono pielęgniarki, a w 1911 roku powstała w Krakowie pierwsza świecka profesjonalna szkoła przeznaczona dla przyszłych zawodowych pielęgniarek. 

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku w rozwoju pielęgniarstwa w Polsce pomógł Amerykański Czerwony Krzyż, który dopilnował, aby pielęgniarki zza oceanu przeprowadziły szkolenia swoim polskim koleżankom. Dodatkowo trzeba wspomnieć o wkładzie, jaki w rozwój pielęgniarstwa w Polsce miała Fundacja Rockefellera. Dzięki niej na terenie naszego kraju powstały kolejne szkoły pielęgniarstwa. Od 1921 roku najzdolniejsze uczennice polskich szkół pielęgniarstwa były wysyłane na zagraniczne stypendia,  a w Poznaniu i Warszawie powstały specjalne, nowe środki edukacyjne. Z kolei placówka, które została otwarta w naszej stolicy, stała się jedną z najlepszych szkół pielęgniarstwa w Europie. W dwudziestoleciu międzywojennym powstało aż 9 placówek dla pielęgniarek. Pierwsze trzy zostały zorganizowane dzięki funduszom amerykańskim i odzwierciedlały system kształcenia pielęgniarek w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej. Dyrektorkami większości powstających szkół były bardzo starannie wykształcone Amerykanki. Poniżej lista szkół dla pielęgniarek, które powstały w naszym kraju w XX-leciu międzywojennym.

Warto także dodać, że w 1935 roku sejm uchwalił pierwszą w historii w Polsce ustawę regulującą zasady dotyczące pracy pielęgniarek, która obejmowała podstawy edukacji, umiejętności i wiedzę medyczną. 

Pielęgniarki na różnych frontach

W czasie II wojny światowej pielęgniarki musiały zmierzyć się z licznymi trudnościami i niebezpieczeństwami. Nie tylko pomagały chorym, ale też brały dział w ruchu oporu, organizowały szpitale polowe i punkty medyczne, ryzykując własnym zdrowiem i życiem. Wojna dokonała prawdziwego spustoszenia wśród pielęgniarek, wiele z nich zginęło na frontach i na barykadach, w obozach i więzieniach, inne, ze względów politycznych, nie mogły powrócić do Polski. Brak wykwalifikowanego personelu medycznego sprawił, że podjęto szereg działań doraźnych i wprowadzono przyspieszone formy nauczania pielęgniarek. Do 1965 roku w Polsce działało osiemnaście placówek umożliwiających zdobycie uprawnień do wykonywania tego zawodu.

Pielęgniarstwo wczoraj i dziś

Rok 2020 został ogłoszony rokiem pielęgniarstwa w związku z 200 rocznicą urodzin Florence Nightingale. Aktualnie pielęgniarki oraz położne stanowią ponad połowę wszystkich pracowników ochrony zdrowia w wielu państwach. Jak dowodzą badania, większość z nich odczuwa satysfakcję z wykonywanego zawodu, a ich praca jest doceniana przez pacjentów. Wciąż wśród ważnych wartości wymienianych przez personel medyczny znajdują się: stały kontakt z drugim człowiekiem, możliwość niesienia pomocy, interesujący charakter pracy oraz szeroki wachlarz ofert pracy. 

Ścieżkę kariery zawodowej, którą można podążać, by zacząć pracę jako pielęgniarka, a także wykaz specjalizacji, w ramach których prowadzone są specjalizacje oraz kursy kwalifikacyjne zamieściliśmy w artykule na blogu: Rodzaje pielęgniarek – ścieżka rozwoju zawodowego dla pielęgniarki

Jeśli szukacie wygodnych ubrań do pracy w zawodzie pielęgniarki, to zachęcamy do zaglądnięcia do oferty: