Maseczki, rękawiczki i płyny dezynfekujące do rąk, czyli podstawowe środki higieny lekarzy i pielęgniarek

Środki ochrony osobistej – definicja

Zacznijmy od tego, że w ogólnym znaczeniu środki ochrony indywidualnej to sprzęt, którego celem jest zabezpieczenie nóg, rąk, głowy, twarzy, oczu, dróg oddechowych czy słuchu, izolacja całego organizmu, a także zabezpieczenie przed upadkiem. Zgodnie z artykułem 207 § 2 kodeksu pracy pracodawca ma obowiązek chronić zdrowie i życie pracowników, zapewniając im higieniczne warunki pracy. Pracownik w myśl prawa nie może wykonywać swoich zadań bez wykorzystywania środków ochrony osobistej, które jako mienie zakładu pracy są przydzielane bezpłatnie.

• Ochrona głowy: kaski, hełmy, czapki, czepki. Ich celem jest zabezpieczenie przed urazami, zimnem czy brudem.
  
• Ochrona oczu i twarzy: obejmuje gogle, okulary ochronne, przyłbice ochronne
  
• Ochrona rąk: rękawiczki
  
• Ochrona ciała: fartuchy z długim rękawem
  
• Ochrona dróg oddechowych: maseczki, maski, półmaski, filtry, pochłaniacze i urządzenia filtrujące.
  
• Ochrona słuchu: wkładki przeciwhałasowe, nauszniki, hełmy przeciwhałasowe, które chronią przed utratą słuchu w czasie pracy w hałasie.
  
• Ochrona przed upadkiem z wysokości: szelki i pasy bezpieczeństwa, linki, urządzenia asekuracyjne.

Środki ochrony osobistej niezbędne w pracy personelu medycznego

Maseczki chirurgiczne na twarz, płyny dezynfekujące do rąk i jednorazowe rękawiczki są niezbędne dla personelu medycznego oraz pracowników laboratoriów na co dzień. Przede wszystkim mają one w podstawowym zakresie chronić przed zarażeniem drobnoustrojami. Maseczki ochronne stanowią barierę przed potencjalnym zakażeniem drogą kropelkową i powietrzną. Aby maska higieniczna mogła dobrze pełnić swoją funkcję powinna posiadać odpowiednie filtry i być dobrze dopasowana do twarzy noszącego. Pracownicy powinni zostać poinformowani, jak we właściwy sposób należy korzystać z maseczek ochronnych. Nieodpowiednie wykorzystanie środków ochrony osobistej nie tylko nie zapewni bezpieczeństwa, ale może stanowić zagrożenie.

Czy środki ochrony indywidualnej powinny być wykorzystywane przez wszystkich? Nie, w normalnej sytuacji korzystanie z nich nie jest niezbędne. Jednak w sytuacji, kiedy znacząco zwiększa się zachorowanie na choroby wirusowe lub bakteryjne, mogą okazać się pomocne.

Szczególnie takie rozwiązanie będzie wskazane u:

• osób, które mają obniżoną odporność,
• osób starszych,
• kobiet w ciąży,
• osób, które zmagają się z chorobami przewlekłymi.

Maseczki ochronne na twarz

Na rynku można nabyć różnego typu maseczki ochronne na twarz. Maseczki ochronne zabezpieczają przed przenoszeniem chorobotwórczych drobnoustrojów, wirusów i bakterii. Mają duże znaczenie w zapobieganiu chorób przenoszonych drogą kropelkową.

Dużą popularnością cieszą się maseczki chirurgiczne. Są one wykonane z delikatnej włókniny bez dodatku lateksu. Dzięki wysokiej przepuszczalności powietrza nie utrudniają oddychania. Maseczki higieniczne tego typu należy często wymieniać, ponieważ ich właściwość ochronne utrzymują się przez krótki czas. Po ściągnięciu maseczkę ochronną trzeba od razu wyrzucić do pojemnika na śmieci.

Maseczki ochronne wielorazowego użytku są wykonywane najczęściej z wysokogatunkowej bawełny. Dobrze chronią górne drogi oddechowe przed zanieczyszczeniami powietrza, pyłami i alergenami. Ograniczają rozprzestrzenianie się wirusów. Maseczki bawełniane można prać w wysokiej temperaturze. Są też na rynku specjalne maseczki z filtrem FFP2 lub FFP3. Maseczki z filtrem FFP3 filtrują minimum 99% cząsteczek unoszących się w powietrzu. Maseczki ochronne mogą być też wyposażone w filtr klasy N95 albo N99. Takie półmaski ochronne z kolei filtrują 95% lub 99% cząsteczek unoszących się w powietrzu, gwarantując tym samym wysoką ochronę przed przenoszeniem się drobnoustrojów, takich jak wirusy czy bakterie. Warto zauważyć, że stosowanie masek higienicznych przez osoby zdrowe (nienależące do personelu medycznego) jest odradzane przez ekspertów głównego Inspektoratu Sanitarnego. Są jednak pewne wyjątki.

Maseczkę ochronną na twarz warto wykorzystywać:

• w przypadku wystąpienia objawów infekcji górnych dróg oddechowych (kaszel, kichanie),
• podczas bezpośredniego kontaktu z osobą zainfekowaną lub podejrzewaną o zakażenie wirusowe,
• w czasie pracy z osobami chorymi (personel medyczny), by chronić przed zakażeniem przez inne osoby.

Warto pamiętać, że maseczki ochronne zmniejszają ryzyko wystąpienia infekcji, ale nie chronią w 100% przed wirusem.

Noszenie maseczki warto połączyć ze stosowaniem innych działań profilaktycznych takich jak:

• zachowanie odpowiednie odległości (1-1,5 m);
• częste i dokładne mycie rąk wodą z mydłem, a jeśli nie jest to możliwe, to wykorzystywanie płynów do dezynfekcji rąk;
• unikanie dotykania nieumytymi rękami oczu, nosa, uszu oraz ust.

Środki antybakteryjne

Żele i płyny do dezynfekcji rąk należy wykorzystywać przede wszystkim wtedy, kiedy nie mamy dostępu do ciepłej wody oraz mydła. Środki antybakteryjnie niszczą bardzo skutecznie zarówno bakterie, jak i wirusy, które są przenoszone na dłoniach. Czyste mycie rąk stanowi dobrą ochronę przed wirusami. W przypadku personelu medycznego ważne jest to, by przed założeniem środków ochrony osobistej zastosować procedurę higienicznego mycia rąk oraz dezynfekcji środkiem antybakteryjnym na bazie alkoholu. Żele i płyny do dezynfekcji rąk zawierają np. alkohol izopropylenowy, który niszczy bakterie, wirusy i grzyby.

Rękawiczki ochronne

Kolejną formą zabezpieczenia są rękawiczki ochronne. Jest to niezwykle ważne, gdy pracownicy służby medycznej mają kontakt z pacjentami, a także sprzętem i środkami przekazywanymi z rąk do rąk. Takie rękawice mogą być skuteczne, jeśli rzeczywiście są wykorzystywane jako jednorazowe środki higieny osobistej. Oznacza to, że pracownik po ich ściągnięciu nie może ich założyć ponownie. Bardzo istotne jest także to, by pracownik nie dotykał rękami twarzy, kiedy jest w rękawiczkach.

Medyczna odzież ochronna

Trzeba pamiętać o tym, że drobnoustroje chorobotwórcze są największym zagrożeniem w służbie zdrowia. Ryzyko zakażenia niosą wirusy żółtaczki zakaźnej typu B i C. Bloki operacyjne, stacje dializ, oddziały intensywnej terapii, laboratoria diagnostyczne to miejsca kontaktu z czynnikami chorobotwórczymi. Właśnie dlatego tak ważne jest noszenie odpowiedniej odzieży medycznej i zabezpieczenia dróg oddechowych. Dzięki zastosowaniu odpowiednich środków higieny osobistej można ochronić przed zakażeniem zarówno pacjenta, jak i personel medyczny.

Jaka odzież medyczna sprawdzi się najlepiej w czasie pracy z pacjentem? Przede wszystkim fartuchy, bluzy medyczne, spodnie czy inne elementy odzieży, które są wykonane z materiałów stanowiących skuteczną barierę przed przenikaniem szkodliwych dla zdrowia środków biologicznych i zapobiegających ich osadzaniu się na skórze. Ważne by materiał był odporny na przesiąkanie krwi oraz płynów ustrojowych, a także by tkanina zapewniała komfort w trakcie noszenia.

Jak przygotować się przed kontaktem z pacjentem?

Przygotowania należy zacząć od założenia fartucha. Kolejnym etapem jest założenie półmaski. ECDC zaleca, by wykorzystywać półmaski typu FFP2 lub FFP3 w czasie wykonywania badań, procedur i zabiegów u osób z podejrzeniem zakażenia. Kolejny etap to zakładanie okularów/gogli ochronnych lub przyłbic. Należy je założyć na paski półmaski i upewnić się, że są odpowiednio zamocowane. Kolejny etap to zakładanie rękawiczek. Należy pamiętać o tym, że powinny one nachodzić na rękaw fartucha. Jeśli dana osoba jest uczulona na lateks, rozwiązaniem są rękawiczki winylowe czy nitrylowe.

Zabezpieczenie ważne dla zdrowia i życia pracowników służby zdrowia

Pracownicy służby medycznej są bez wątpienia grupą zawodową wysokiego ryzyka. Konieczne jest stosowanie wszelkich dostępnych i skutecznych środków z zakresu profilaktyki medycznej i technicznej. Ważne jest też dokładne mycie i odkażanie powierzchni oraz sprzętu przez personel sprzątający, dezynfekcja klamek/gałek, biurek, lady, wietrzenie pomieszczeń. Istotne jest także poinformowanie personelu o konieczności przestrzegania podstawowych zasad higieny jak dezynfekcja stetoskopów i innego drobnego sprzętu po każdym użyciu, myciu i dezynfekcji dłoni, zdjęciu biżuterii oraz zegarka na czas pracy. Takie rozwiązania przy jednoczesnym wykorzystaniu środków higieny może pomóc zachować pracownikowi zdrowie i bezpiecznie służyć innym.